Phân tích: Tăng phế liệu ở Trung Quốc – bao nhiêu là quá nhiều đối với ngành công nghiệp quặng sắt

Do việc kiểm soát chặt chẽ các lò cảm ứng tần số trung bình bất hợp pháp ở Trung Quốc, trên 600 nhà máy tương đương với 120 triệu tấn/năm công suất đã bị đóng cửa. Do nguyên liệu chính cho các lò cảm ứng là thép phế, điều này đã dẫn đến lên tới 70 triệu tấn phế liệu dư thừa ở thị trường Trung Quốc. Các nhà sản xuất thép khắp Trung Quốc đang chuyển sang tận dụng phế liệu rẻ này và đang tăng tỉ lệ sử dụng trong quá trình luyện thép. Dựa trên con số tổng sản lượng thép năm 2016 ở Trung Quốc, về mặt lý thuyết 70 triệu tấn phế liệu sử dụng trong quá trình có thể tiềm năng thay thế hơn 100 triệu tấn, tương đương 10% quặng sắt nhập khẩu.

Lò cảm ứng – mục tiêu chính của chính sách giảm sản lượng

Vào cuối năm 2016, là một phần trong kế hoạch cắt giảm công suất thép dư thừa của chính phủ, nhiều tỉnh thành ở Trung Quốc bị chỉ thị xóa bỏ các xưởng lò cảm ứng bất hợp pháp nhỏ. Công suất sản xuất của các lò cảm ứng này ước tính khoảng 10% tổng công suất luyện thép của Trung Quốc.

 Sử dụng phế liệu toàn cầu cao hơn so với ở Trung Quốc

Trung Quốc là nước tiêu thụ thép phế lớn nhất trong năm 2016 với 90,1 triệu tấn. Số lượng lớn phế liệu này được sử dụng cho các lò cảm ứng để sản xuất sản phẩm thép chất lượng thấp, không đạt tiêu chuẩn.

Những lò cảm ứng này là lò nhỏ và có thể được xây dựng khá tự phát và chỉ sử dụng thép phế là nguồn nguyên liệu. Ước tính rằng để sản xuất 1 tấn thép cần khoảng 1,1 tấn phế. Sử dụng bình quân của các lò này ước tính là khoảng 50%, do đó 120 triệu tấn đóng cửa cung cấp một dấu hiệu rằng có ít nhất 60-70 triệu tấn phế liệu dư thừa sẵn có hiện ở thị trường.

Trung Quốc sản xuất 808 triệu tấn thép thô (trong đó, 94,8% được sản xuất ở lò cao/lò thổi oxy) trong năm 2016, chiếm gần 50% tổng lượng 1,63 tỷ tấn toàn thế giới. Chỉ 10% thép thô của Trung Quốc được sản xuất từ phế liệu trong khi thế giới bình quân là 31%. Thế giới không kể Trung Quốc sử dụng trên 50% phế liệu.

Tuy nhiên, điều này đang thay đổi. Kế hoạch 5 năm lần thứ 13 của Trung Quốc 2016-2020 khuyến khích sử dụng phế liệu cao hơn, và gợi ý tăng sử dụng khối lượng phế liệu từ 10% hiện tại lên 20% đến năm 2020, trong đó 15% có thể được sử dụng ở lò thổi oxy. Điều này sẽ tăng sử dụng phế liệu lên 200 triệu tấn/năm vào năm 2020 ở mức sản lượng hiện tại.

 Trung Quốc sẽ tiêu thụ phế liệu dư thừa bằng cách nào?

Mặc dù tiêu thụ phế liệu của Trung Quốc là cao trong điều kiện tuyệt đối do quy mô của thị trường, nhưng nó là một người chơi rất nhỏ ở thương mại đường biển. Nhập khẩu khá thấp ở khoảng 2 triệu tấn/năm trong những năm qua, với xuất khẩu chỉ khoảng 1.000 tấn/năm. So với các nước, Thổ Nhĩ Kỳ nhập khẩu 17,7 triệu tấn phế liệu và Mỹ xuất khẩu 13,2 triệu tấn phế liệu trong năm ngoái.

Do dư thừa phế liệu sau chính sách xóa bỏ công suất lò cảm ứng và giá rẻ, các nhà sản xuất lò thổi oxy đang dần điều chỉnh tăng sử dụng phế liệu trong sản xuất thép. Ở một số nơi phía bắc Trung Quốc, mức sử dụng phế liệu ở các lò thổi oxy được tăng lên 15-20% từ mức 10-15% trước đó, với một số cao tới 30% – mức sử dụng phế liệu gần bằng với ở nhiều nước khác, nơi mà các nhà máy sử dụng nhiều phế liệu hơn trong phương thức BOF cũng như có nhiều lò điện hồ quang hơn.

Nếu tỉ lệ sử dụng tăng từ 10% lên 30%- và không tính phần nhỏ sử dụng ở lò điện hồ quang – sử dụng phế liệu có thể tăng gần gấp 3 lần lên 270,3 triệu tấn. Nếu nhiều phế liệu hơn được sử dụng trong khi nhu cầu và sản xuất thép vẫn giữ không đổi, thì có thể gây nguy cơ cho nhu cầu quặng sắt đường biển của Trung Quốc. Đặt vào bối cảnh: để sản xuất 1 tấn thép, cần khoảng 1,6 tấn quặng sắt. Điều này cho thấy rằng khả năng khoảng 262 triệu tấn quặng sắt có thể được thay thế mỗi năm ở Trung Quốc nếu phế liệu chạm mức sử dụng như được miêu tả trên.

 Quặng sắt đã tăng cạnh tranh

Trong năm 2016 Trung Quốc phá kỷ lục bởi nhập khẩu trên 1 tỷ tấn quặng sắt. Để sản xuất  808 triệu tấn thép thô trong năm 2016, cần khoảng 1,3 tỷ tấn quặng 62% Fe. Điều này có nghĩa có nhu cầu đối với nguyên liệu thô thay thế trên thị trường. Với dư thừa cung phế liệu và chính sách hỗ trợ của Chính phủ, các nhà máy thép đang dịch chuyển theo hướng tăng sử dụng thép phế trong các lò thổi oxy.

Với lợi nhuận thép cao nhận thấy tại hầu hết các nhà máy từ cỡ vừa tới lớn ở Trung Quốc, chi phí nguyên liệu thô hiện không phải là vấn đề. Không còn nghi ngờ gì nữa rằng phế liệu sẽ đóng vai trò quan trọng hơn trong ngành thép Trung Quốc về lâu dài. Nhưng nếu quặng sắt chất lượng tốt vẫn ở mức giá cạnh tranh, thì sẽ có chỗ cho cả 2 loại nguyên liệu trên thị trường.

(Sbb 8/2017)